ქ ი მ ი ა
Mmineraluri wylebis PH
eqsperimentis arsi
sxvadasxva mineraluri wylis pH gansxvavebulia erTmaneTisgan. maRali mJavianobac da tutianobac sazianoa adamianis jamrTelobisaTvis.
gamoyenebis sfero/sakvanZo sityvebiBB
PHpH -metri,buferi,mJava, tute(cnobili ph-iT ). Eekrani
saWiro masalebi:
mineraluri wylebi(borjomi, likani, nabeRlavi) naturaluri ualkoholo sasmeli ,,koka-kola”, ph- metri, plastmasis jamebi, buferi, mJava, tute(cnobili ph-iT)
usafrTxoeba
mJavebTan da tuteebTan muSaobisas saWiroa sifrTxilis gamoCena
gansakuTrebuli pirobebi:
sasurvelia WurWeli gairecxos gamoxdili wyliT xmarebis Semdeg.
ganxorcieleba:
Uupirveles yovlisa ph metris Cveneba unda iyos WeSmariti. Amis Sesamowmeblad plastmasis jamSi asxamen bufers, romlis ph =7 da masSi CauSveben ph -is metris wvers. igi mdebareobs xelsawyos marjvena qveda kuTxeSi da dafarulia e.w.,, RrubliT”. Rrubels frTxilad moacileben da ise moaTavseben sakvlev buferSi. Tu ekranze sxva Cveneba dafiqsirda(anu 7-isgan gansxvavebuli), maSin xelsawyos marjvena zeda gverdze aqvs vintebi da maTze liTonis wkiris moqmedebiT ekranze daayeneb ,,7”-s. bufers gadaitan Sesabamis WurWelSi. xelsawyos wvers da jams kargad garecxav, gaamSraleb da igive procedurebs gaimeoreb mJavisa da tutis xsnarebze(frTxilad, mwvave xsnarebia) mxolod amis Semdeg SeiZleba sakvlevi xsnarebis gamokvleva.
TiToeul sakvlev xsnars cal-calke aTavseben jamSi, CauSveben masSi gamzom xelsawyos da ekranze gamoCndeba Sesabamisi ph-is mniSvneloba.
ganmarteba:
ph Aaris xsnarSi wyalbad ionebis koncentraciis aTobiTi logariTmi Sebrunebuli niSniT. igi icvleba 0-dan 14-mde diapazonSi. Tu ph <7, maSin aris mJava are, Tu ph >7,_tute area da ph =7_neitraluri. mJavianoba izrdeba7-dan 0-sken, xolo tutianoba 7-dan 14-sken.
«В у л к а н н а с т о л е»
Суть эксперимента
Создается впечатление извергающегося вулкана, из кратера которого выливаются раскаленные массы.
Область применения (ключевые слова)
Дихромат аммония, разложения.
Необходимые материалы
Коническая колба, фарфоровый тигель или чашка, дихромат аммония, спирт, большой лист.
Безопасность
Эксперимент безопасен.
Реализация
В горло конической колбы вставьте тигелек или фарфоровую чашку. Колбу можно покрыть пластилином, придав ей форму горы. Под колбу положите большой лист бумаги для сбора оксида хрома (III). В тигелек насыпьте дихромат аммония (не менее половины), в центре холмика смочите его спиртом. Зажгите спирт спичкой. Горящий дихромат выбрасывает большое количество искр, это напоминает извержение вулкана.
Пояснения
Разложение дихромата аммония экзотермическая реакция, протекает бурно, вместе с азотом вылетают раскаленные частички оксида хрома (III), которые при охлаждении имеют зеленую окраску.
(NH4)2 Cr2O7 = N2 + Cr2O3 + 4H2OОксид соберите и сохраните для других опытов.
«Д ы м б е з о г н я»
Суть эксперимента
При взаимодействии аммиака с хлороводородом образуется белый дым.
Область применения (ключевые слова)
Нашатырный спирт, соляная кислота, неоднородная смесь.
Необходимые материалы
· Нашатырный спирт (10% - й раствор аммиака)
· Соляная кислота (конц.)
· 2 стакана
· 2 пипетки
Безопасность
С концентрированной кислотой следует работать в перчатках, а с нашатырным спиртом – в маске.
Реализация
В один стакан налить несколько капель нашатырного спирта. Так, чтобы ополоснуть стакан. В другой – несколько капель конц. соляной кислоты. приблизить стаканы друг к другу открытыми частями. Появляется белый дым.
Пояснения
Газообразный аммиак, который выделяется из нашатырного спирта и хлороводород из соляной кислоты образуют твердую соль хлористого аммиака белого цвета, частицы которого в воздухе образуют неоднородную смесь – дым.
NH3 + HCl NH4Cl твердое вещество белого цветаJangbadis miReba da misi TvisebebisSeswavla
Jangdabis miReba dafuZnebuliaSedarebiT aramdgradi JangdabiT mdidari nivTierebebis daSlaze. magaliTad: kaliumispermanganati, wyalbadis Jezangi. Mmocemul eqsperimentSi visargebloT kaliumis permanganatiT:
1. miviRoT Jangbadi kaliumis permanganatis daSliT da aRmovaCinoT igi, davakvirdeT mis Tvisebebs.
xelsawyoebi:
Stativi, sinjara, kvari, kaliumis permanganati, spirtqura, asanTi.
Eeqsperimentis Sesruleba
Stativze davamagroT sinjara, romelSic moTavsebulia kaliumis permanganati. avanToT spirtqura da davakvirdeT kaliumis permanganatis daSlas. rodesac daSla daiwyebaSevitanoT sinjaraSi mbJutavi kvari, davakvirdeT aaldeba Tu ara mbJutavi kvari (Jangbadis gamoyofis SemTxvevaSi kvari aaldeba).
miuTiTeT Jangbadis romeli Tviseba gamovlinda am eqsperimentSi.
"ჯადოსნური ჯოხით" ცეცხლის უასანთოდ გაჩენა
მასალა: მინის წკირი-” ჯადოსნური ჯოხი”
50 გრ შაქრის ფხვნილი,
50 გრ ბერთოლეს მარილი,
გოგირდმჟავა.
განხორციელება:შაქრის ფხვნილი და ბერთოლეს მარილი ავურიოთ კარგად და მოვათავსოთ ლითონის ჯამზე. ცალკე მინის ჭურჭელში მოვამზადოთ გოგირდმჟავას ხსნარი.
ავიღოთ მინის წკირი. მაყურებელს გავაცნოთ, რომ ხელში გვიჭირავს ” ჯადოსნური ჯოხი”, რომლითაც შეგვიძლია გავაჩინოთ ცეცხლი.ამის შემდეგ მინის წკირი დავასველოთ გოგირდმჟავას ხსნარში და შევახოთ ლითონის ჯამზე მოთავსებულ ნარევს.
წარმოიქმნება ალი, რომელიც თანდათან გაძლიერდება. ცდა მეტად ეფექტური და ლამაზია.
ბ ი ო ლ ო გ ი ა
“პლაზმოლიზი და დეპლაზმოლიზი“
მიზანი:
დაკვირვება ოსმოსზე/ წყლის ბიოლოგიურ როლზე/ პლაზმური მემბრანის თვისებებზე
რესურსები: მიკროსკოპი, სასაგნე და საფარი მინები, პიპეტი, ჩვეულებრივი, გამოხდილი წყალი და სუფრის მარილის კონცენტრირებული ხსნარი, იოდი, ფილტრის ქაღალდი, ხახვის ბოლქვი, საპრეპარაციო ნემსი, ლანცეტი
მუშაობის მსვლელობა:
· ხახვის ბოლქვის წვნიან ქერქლს ნემსით ავაცალოთ თხელი კანი, სასაგნე მინას დავაწვეთოთ ჩვეულებრივინ წყლის წვეთი, მასში მოვატავსოთ კანის პატარა ნაჭერი და ნემსით გავასწოროთ. დავაწვეთოთ იოდი და დავაფაროთ საფარი მინა, ზედმეტი წყალი დავაშროთ ფილტრის ქაღალდით.
· მომზადებული მიკროპრეპარატი დავათვალიეროთ მიკროსკოპით. დავაკვირდეთ ციტოპლაზმის მდებარეობას უჯრედის გარსის მიმართ და დანახული ჩავხატოთ რვეულში.
· ფილტრის ქაღალდით დავაშროთ წყალი პრეპარატში და დავაწვეთოთ სუფრის მარილის კონცენტრირებული ხსნარი. 2–3 წთ.–ის შემდეგ მიკროპრეპარატი დავათვალიეროთ მიკროსკოპით. დავაკვირდეთ ციტოპლაზმის მდებარეობას უჯრედის გარსის მიმართ და დანახული ჩავხატოთ რვეულში.
· ფილტრის ქაღალდით დავაშროთ წყალი პრეპარატში და დავაწვეთოთ გამოხდილი წყალი. 2–3 წთ.–ის შემდეგ მიკროპრეპარატი დავათვალიეროთ მიკროსკოპით. დავაკვირდეთ ციტოპლაზმის მდებარეობას უჯრედის გარსის მიმართ და დანახული ჩავხატოთ რვეულში.
შედეგები:
1. პირველ შემთხვევაში მიკროსკოპში ჩანს , რომ ციტოპლაზმა მჭიდროდ ეკვრის უჯრედის გარსს.ციტოპლაზმა შეკუმშულია და მოცილებულია გარსს.ციტოპლაზმა დაუბრუნდა საწყის მდგომარეობას.
დასკვნა:
· გარემოში სუფრის მარილის წყალხსნარის დაწვეთების შემდეგ შეიქმნა ჰიპერტონული გარემო (უჯრედში წყლის კონცენტრაცია აღმოჩნდა უფრო მაღალი, ვიდრე გარემოში), ამიტომ წყალი ოსმოსით უჯრედიდან გარემოში გამოვიდა. შედეგად ციტოპლაზმის მოცულობა შემცირდა და იგი მოსცილდა გარსს. ამ მოვლენას პლაზმოლიზი ეწოდება.
· გარემოში გამოხდილი წყლის დაწვეთების შემდეგ შეიქმნა ჰიპოტონური გარემო (უჯრედში წყლის კონცენტრაცია აღმოჩნდა უფროდაბალი, ვიდრე გარემოში), ამიტომ წყალი ოსმოსით გარემოდან უჯრედში შევიდა. შედეგად ციტოპლაზმის მოცულობა გაიზარდა და დაიბრუნა საწყისი მდებარეობა. ამ მოვლენას დეპლაზმოლიზი ეწოდება.
„საფუარი სოკოები“
გამოყენების სფერო/საკვანძო სიტყვები
საფუარი სოკოები, საფუარის გამრავლება, დაკვირტვა, უსქესო გამრავლება.
საჭირო მასალა:
1. მშრალი საფუარი
2. მინის მცირე ჭიქა
3. მინის წკირი
4. მიკროსკოპი
5. სასგნე მინა
ექსპერიმენტი უსაფრთხოა
განხორციელება
მცირე რაოდენობით მშრალი საფუარი მოვათავსოთ მინის ჭიქაში და დავასხათ თბილი წყალი. რამდენიმე ხნის შემდეგ ხსნარის წვეთი მოვათავსოთ სასაგნე მინაზე და დავათვალიეროთ მიკროსკოპით. სოკოების გამრავლების დასაჩქარებლად შეიძლება შაქრის მცირე რაოდენობის (საკვები) დამატება. გამოჩნდება ცალკეული და შეჯგუფებული უჯრედები,აგრეთვე უჯრედები 2-4 კვირტით.
განმარტება
მშრალი საფუარი თბილ, წყლიან გარემოში საკვების თანაობისას იწყებს ცხოველქმედებას და გამრავლებას.
M dakvirveba osmosiT gamowveul cvlilebebze
masala:
kartofili, dana,
2 sinjara an Wiqa,
gamoxdili wyali,
marili an Saqari,
saaTi, saxazavi,
furceli,
fanqari.
msvleloba:
1.kartofili daWeri 2 Tanatol naWrad
2. gazome maTi sigrZe da CainiSne
1.kartofili daWeri 2 Tanatol naWrad
2. gazome maTi sigrZe da CainiSne
3.kartofilis erTi naWeri moaTavse gamoxdil wyalSi, meoreSaqrian an marilian wyalSi
4. gaaCere 30 wuTi
5. kartofilis naWrebi gazome xelmeored
6. kartofilis naWrebi frTxilad moRune
gansazRvre romeli naWeri gamkvrivda, romeli ara, miRebuli monacemebi Seadare.
cximebis funqciis kvleva
cdisTvis saWiro masala TiToeul jgufze:
2c.pinceti.
saswori.
asanTi.
saaTi.
brinjis an simindis marcvlebi.
kaklis lebani.
sasagne minebi.
instruqcia.
awoneT brinjis an simindis erTi marcvali da CaiwereT monacemi.kaklis lebans CamoaWeriT imave masis nawili.pincetiT aiReT brinjis marcvali da kaklis lebnis nawili da erTdroulad moukideT cecxli.dainiSneT dro.wvis dros brinjisa da kaklis lebnis Tavze daiWireT sasagne minebi.
daakvirdiT wvis procesis xangrZlivobas orive SemTxvevaSi.
Sedegi.
Kkaklis lebani ufro didxans iwvis,vinaidan masSi metia cximi.brinji ZiriTadad Seicavs saxamebels.eseigi cximis wvisas ufro meti energia gamoiyofa.
cximis wvisas gamoiyofa wyalic.amas adasturebs wylis wveTebis arseboba im sasagne minaze,romelic gveWira kaklis Tavze.
daskvna:
cximebi warmoadgenen endogenuri wylis wyaros.
cdis gagrZelebac SeiZleba:
gavarkvioT, ra daniSnuleba gaaCnia cximis kanqveSa marags siciveSi mcxovrebi organizmebisaTvis.
Mmasala:
2c sinjara.
1c qimiuri Wiqa.
zeTi.
Tbili wyali.
2c Termometri.
didi zomis gamWirvale WurWeli.
instruqcia:
aiReT ori sinjara,CaasxiT 38 gradusamde gamTbari wyali,sinjarebSi CadeT Termometri.erTi sinjara moaTavseT zeTian WiqaSi.sinjariani Wiqa da meore sinjara moaTavseT didi zomis WurWelSi romelSic asxia civi wyali.daakvirdiT wylis temperaturis cvlilebas sinjarebSi.
Sedegi:
wylis temperaturam daiwia im sinjaraSi romelic pirdapir CavdgiT WurWelSi.
daskvna:
zeTi wyals icavs siTbos dakargvisagan.eseigi kanqveSa cximovani fena icavs organizmebs siTbos dakargvisagan.M
mtvris milis zrdaze dakvirveba
saWiro masalebi:
yvavili,
funji,
Saqriani wyali,
Wiqa,
Cais kovzi,
sasagne mina,
safari mina,
mikroskopi,
saaTi,
rveuli,
fanqrebi.
usafrTxoeba:
sruliad usafrTxoa
msvleloba:
1. Ddaamzade Saqris xsnari: 1 Wiqa (200ml) wyalSi gaxseni 2 C/k (20gr) Saqari.
2. Yyvavilis mtvrianas Seexe funjiT.
3. mtvris marcvlebi funjiT gadaitane 2 sasagne minaze.
4. 1 sasagne minaze daawveTe 1-2 wveTi Saqris xsnari, 2-ze ki wyali. Orives daafare safari mina.
5. orive preparats daakvirdi mikroskopiT.
6. preparatebi moaTavse Tbil adgias da gaaCere 30 wT.
7. oreparatebs kvlav daakvirdi mikroskopiT.
Mmoswavleebma unda gaakeTon mtvris marcvlebis Canaxatebi dayovnebamde da dayovnebis Semdeg. Ddaakvirdnen momxdar cvlilebebs da axsnan isini.
რekomendaciebi:
am cdaSi mniSvnelovania xsnaris konctretacia, amitom miaqcieT yuradReba mis damzadebas. ukeTesia didi gadidebiT (X400 da meti) dakvirveba. moswavleebma unda SeniSnon mtvris marcvlebi. Ddayovnebisa da Tbil adgilas moTavsebis Semdeg maT unda SeniSnon mtvris marcvlebidan gamozrdili mtvris mili.
SesaZloa mtvris mili ar gamoizardos sxvadasxva mizezis gamo: mtvris marcvali iyos Zalian axalgazrda an Zalian beberi; sworad ar iyos damzadebuli Saqris xsnari; ar iyos sakmarisi siTbo; ar iyos sakmarisi siTboSi dayovneba.
daskvna
wyalSi moTavsebuli mtvris marcvals ar gamoezrdeba mili. moswavleebma unda SeZlon daskvnis gakeTeba: mili mxolod Saqrian xsnarSi gamoezrdeba. 
ფ ი ზ ი კ ა
„სიცილის ოთახი და სფერული სარკეები“
ალბათ თითოეულ ჩვენთაგანს არაერთხელ უნახავს თავისი დამახინჯებული გამოსახულება რაიმე ამოზნექილ ზედაპირზე - მაგალითად მონიკელებული ჩაიდნის ან ქვაბის, ნაძვის ხის მოსართავი ბურთის ზედაპირზე. ალბათ არაერთხელ გაგვღიმებია ჩვენი გამოსახულების დანახვაზე ე.წ. „სიცილის ოთახის“ სარკეებში ან უბრალოდ - ჩვეულებრივი კოვზის შიდა და გარე ზედაპირზე საკუთარი ანარეკლის დანახვისას.
ექსპერიმენტის არსი
ოპტიკური ხელსაწყოების ნაკრებით ამოზნექილი ლინზის მოქმედების პრინციპის დემონსტრირება
გამოყენების სფერო/საკვანძო სიტყვები
გეომეტრიული ოპტიკა, სინათლის მოვლენები, სარკე, ამოზნექილი სარკე, გამბნევი სარკე.
კრებულში არსებული მასალები:
· - 2 ფიქსატორიანი სარკე
· - ლაზერი
· - A4 ფორმატის 2ც თეთრი ფურცელი
უსაფრთხოება
არც ლაზერის სხივი და არც მისი ანარეკლი სარკეში, არავითარ შემთხვევაში არ უნდა მივმართოთ თვალისკენ, რადგან ამ დროს არსებობს თვალის ბადურის დაზიანების საშიშროება
განხორციელება
მაგიდის ზედაპირზე დავდოთ ჰოტიზონტალურად, ერთმანეთის მიყოლებით 2 თეთრი ფურცელი. მარცხენა ფურცლის დასაწყისში მოვათავსოთ ლაზერი, ისე რომ მისი სხივები ეცემოდნენ მეორე ფურცლის დასაწყისში მოთავსებული ამოზნექილი სარკეს. ფანქრით ზუსტად აღვნიშნოთ ლაზერის და სარკის ადგილმდებარეობა ( შემოვხაზოთ). ჩავრთოთ ლაზერი 3 ნათურის ნათების რეჟიმში და მივმართოთ სხივთა კონა ამოზნექილი სარკისკენ.( ნახ 1.) ფანქრით დავიტანოთ ფურცელზე სხივების გავრცელების ტრაექტორია. დავაკვირდეთ რა მოსდის პარალელურ სხივთა კონას არეკვლის შემდეგ. კვლავ ფანქრით აღვნიშნოთ სხივთა კონის გავრცელების ტრაექტორია, ლინზის ზედაპირზე დაცემის შემდეგ.
ახლა გავიმეოროთ იგივე ექსპერიმენტი ლაზერის 5 ნათურის ნათების რეჟიმში. კვლავ დავაკვირდეთ სარკეზე არეკვლის შემდეგ სხივების გავრცელების ტრაექტორიას.(ნახ 2.) რა ცვლილებას ვამჩნევთ?
განმარტება:
ბრტყელი სარკეების გარდა, პრაქტიკაში ფართოდ გამოიყენება სფერული სარკეები. სფერული სარკე ორგვარია: ჩაზნექილი და ამოზნექილი.
ჩაზნექილი სარკე არის სფერული სარკის შიგნითა ამრეკლი ზედაპირი. მაგ: ნაძვის ხის მოსართავი ბურთის ნატეხის ან პრიალა კოვზის შიგნითა ჩაზნექილი ზედაპირი.
ჩაზნექილი სარკე არის სფერული სარკის შიგნითა ამრეკლი ზედაპირი. მაგ: ნაძვის ხის მოსართავი ბურთის ნატეხის ან პრიალა კოვზის შიგნითა ჩაზნექილი ზედაპირი.
ამოზნექილი სარკე არის სფერული სარკის გარეთა ამრეკლი ზედაპირი, როგორიცაა მაგ: იმავე ნატეხის ან კოვზის გარეთა ამოზნექილი ზედაპირი.
ამოზნექილ სარკეზე დაცემული სინათლის პარალელური სხივთა კონა არეკვლის შემდეგ განიბნევა და მისი წარმოსახვითი გაგრძელება სარკის უკანა მხარეს წარმოსახვით ფოკუსში იკრიბება. ამოზნექილ სარკეს გამბნევ სარკეს უწოდებენ.
ამოზნექილ სარკეზე ოპტიკური ღერძის პარალელურად დაცემული სინათლის სხივთა კონა, ისე აირეკლება, თითქოს ყველა სხივი სარკის უკან R/2 მანძილზე მდებარე F ფოკუს წერტილიდან გამოდიან.
ნახ 3
სარკისგან საგნის დაშორების მიუხედავად, მისი გამოსახულება სარკეში არის წარმოსახვითი, შემცირებული და პირდაპირი.
ამოზნექილ სარკეზე დაცემული სინათლის პარალელურ სხივთა კონა არეკვლის შემდეგ გაიშლება და უფრო ფართო სინათლის კონას მოგვცემს. რაც უფრო მეტი რაოდენობის სინათლის სხივი დაეცემა სარკის ზედაპირს,
მით უფრო მეტი კუთხით გაიშლებიან, განიბნევიან სხივები და შესაბამისად მით უფრო ფართო სინათლის კონას მივიღებთ.
სწორედ ეს მოვლენაა გამოყენებული ავტომანქანების უკანა ხედვის სარკეებშიც, რომელთა საშუალებითაც მძღოლი ავტომობილის უკან გზას თავის მოუბრუნებლად ხედავს. ზოგიერთ მაღაზიაში ჭერში დამაგრებული თაღისქვეშა სარკესაც ამოზნექილი ზედაპირი აქვს და მისი ხედვის არე 360˚შეადგენს, რაც საშუალებას აძლევს მაღაზიის დაცვას ადგილიდან ფეხის მოუცვლელად აკონტროლოს ყველა სექტორი.
„მხედველობის კორექცია“
ექსპერიმენტის არსი: ამ ექსპერიმენტის დროს თვალსაჩინოდ ვაღწევთ გამოსახულების გადაადგილებას თვალის ბადურაზე ახლომხედველობის და შორისმხედველობის დროს.
გამოყენების სფერო: მედიცინა.
საკვანძო სიტყვები: ჩაზნექილი და ამოზნექილი ლინზა, თვალის ბადურა, ლინზის ფოკუსი.
საჭირო მასალა: ხელსაწყოების ნაკრები ოპტიკაში, ორი ამოზნექილი ლინზა, ერთი ჩაზნექილი ლინზა, საზომის ლენტა, სინათლის წყარო, თვალის მოდელი ან პლაკატი.
განხორციელება: მაგიდაზე ვათავსებთ საზომი ხელსაწყოს მილიმეტრიანი დანაყოფებით. სინათლის წყარო სიმეტრიულად სკალის მიხედვით შემკრებ ლინზას, რომელიც ასრულებს თვალის ბროლის ფინქციას. ლინზის წინასწარი გადაადგილებით ვქმნი თვალის დაავადების იმიტაციას. შემკრები და გამბნევი ლინზის გამოყენებით ვაღწევთ მხედველობის აღდგენას.
განმარტება: გამბნევი ლინზას სხივების პარალელური ნაკადის დაცემისას აბნევს სხივებს და ეს ნაკადი თვალის ბროლზე დაცემისას გარდატეხის შედეგად ხვდება ბადეზე. შემკრების ლინზის შემთხვევაში - პირიქით.
« Закон отражения света. Плоское зеркало»
Умение находить свое отражение со спины неповорачивая головы, находить крфтчайший путь, видеть предметы вне поля зрения может пригодиться для решения некоторых задач.
Суть эксперимента:
Демонстрация закона отражения света при помощи оптических приборов.
Применение / Ключевые слова:
геометрическая оптика, световые явления,зеркало
Материалы:
- лазерный луч
- зеркало
- проградуированный лист , ( транспортир)
Безопасность
Лазерный луч, отражение лазерного луча не должны попасть в глаз , так как вредит сетчатке глаза
Специальные условия:
отсутствуют, темная комната
Проведение эксперимента:
На поверхность стола ложим проградуированный лист( транспортир).В верхней части листа поместим лазер, так чтобы его лучи падали на плоское зеркало, расположенное
в середине листа (транспортира). Точно зафиксируем местоположение лазера и зеркала, можно карандашом. Включим лазер в режиме свечения 1-го луча и направим
лазерный луч на зеркало. Отметим карандашом трпаекторию хода падающего луча на зекало. Далее понаблюдаем,что происходит с лучами после их отражения.Для этого вновь карандашом проведем траекторию луча после отражения в плоском зеркале.( рис.1).
А сейчас повторим этот же эксперимент с лазером, только в режиме 3-х лучей, и опять
пронаблюдаем за троекторией распространеия пучка лучей после их отражения в плоском зеркале. Что мы видим? рис.2.
Объяснение:
Плоскоезеркало широко используется в практике. В зависимости от того какова отражаемая поверхность . отражение бывает разным. В нашем случае , мы прменяем гладкую отпалированную поверхность-- отражение и поверхность будут зеркальными .
На зеркальную поверхность падающий луч с перпендикуляром в точке падения луча на зеркало образуют угол падения. А луч , отраженный с тем же перпендикуляром образует угол отражения .(рис.3.)
Измерив транспортиром углы паденияα и отражения β. они оказались равными:
α ₌ β
Пучок параллельных лучей , падающих на зеркало также отразится паралельным пучком. Если оно за зеркалом , то считается мнимым, реально же оно действительное, симметричное, натуральных размеров.
В практике широко применяют это свойства плоского зеркала.В быту, мы можем разглядеть себя , не поворачивая головы. В оптически сложных приборах, например в перископах, из 4 –х и более зеркал можно видеть объектов , находящиеся вне поле зрения, очень удаленных от нас. Также рассчитывать кротчайший путь , именно вдоль падающего луча должна лететь птица , чтоб подобрать , рассыпанное по полю зерно, для краткости пути.Также используется этот закон иллюзионистами и фокусниками во время показательных выступлений.
ქაღალდის ქვაბი, რომელიც ცეცხლზე არ იწვის
მასალა: შტატივი,
ქაღალდის ფურცელი,
სპიტქურა, საკერავი ძაფი
განხორციელება:ავიღოთ 14 სმ სიგრძის და 10 სმ სიგანის ქაღალდის ფურცელი. მოპირდაპირე სიგრძის გვერდები ორ-ორ სანტიმეტრზე გადავუკეცოთ, ხოლო სიგანის-ოთხ-ოთხ სანტიმეტრზე. შემდეგ გავშალოთ და ოთხ სანტიმეტრზე გადაკეცილ გვერდებზე ვერტიკალურად აღმართული გვერდები შუაზე შევკეცოთ. მივიღებთ ქაღალდის კოლოფს. ამ კოლოფში ჩავასხათ წყალი, ჩამოვკიდოთ შტატივზე ძაფების საშუალებით და ქვემოდან შევუნთოთ ცეცხლი.
ჩვენ დავინახავთ რომ ქაღალდის კოლოფი არ დაიწვება, ხოლო მასში მოთავსებული წყალი გაცხელდება.
ექსპერიმენტის ახსნა: ქაღალდის ფსკერზე გამთბარი წყალი ნაკლები სიმკვრივის გამო ადის ზევით, მის ადგილს კი იკავებს ცივი წყალი, რადგან მისი სიმკვრივე მეტია თბილი წყლის სიმკვრივეზე. ამის გამო ქაღალდის კოლოფს არ ეძლევა დაწვის საშუალება და მასში მოთავსებული წყალი ცხელდება.
D’’moZraoba daxril RarSi,,
Eeqsperimentis arsi:
Eenergies gadacemis movlenaze dakvirveba da kinetikuri da potenciuri energiebis damokidebulebis gansazRvra iseT sidideebze rogoricaa masa, siCqare da simaRle.
Ggamoyenebis sfero/ sakvanZo sityvebi:
Kkinetikuri energia, ,meqanikuri energia, energies gardaqmna, energies gadacema, dajaxeba.
saWiro masala:
danayifebiani( sm-Si ) liTonis Rari; O ori burTula, erTi liTonis da erTi minis, (romelTa masebs Soris mkveTri gansxvavebaa) asanTis kolofi.
Gganxorcieleba:
a) asanTis kolofs vaTavsebT liTonis RarSi 30-40 sm Sesabamis danayofTan da RarSi davagorebT jer erT Semdeg meore burTulas . vTxovT bavSvebs aiTvalon monacemebi da Seecadon gaanalizon Sedegebi.
b) asanTis kolofs vaTavsebT liTonis RarSi 50-60 sm Sesabamis danayofTan da RarSi, kvlav, davagorebT jer erT Semdeg meore burTulas . vTxovT bavSvebs aiTvalon monacemebi da Seecadon axsnan Sedegebi.
Eeqsperimentze msjelobisas sasurvelia gaimarTos diskusia, sadac SekiTxvebis daxmarebiT SesaZlebelia energias, masasa da siCqares Soris damokidebulebis dadgena.
Gგanmarteba:
erTi da imave simaRlidan dagorebuli liTonis burTis mier asanTis kolofis gasrialebis manZili bevrad metia, vidre Mminis burTis SemTxvevaSi, energia romelic liTonis burTs aqvs metia minis burTis energiaze, e.i.kinetikuri energia pirdapirproporciuladaa damokidebulia masaze. RarSi didi simaRlidan dagorebisas asanTis kolofi SedarebiT met maZilebs gadis miuxedavad imisa rom Tanafardoba minis da liTonis burTebisTvis iseTive rCeba. rac metia siCqare, miT ufro metia sxeulis kinetikuri energia. SeiZleba formulis gamoyvanac: E= MV2/ 2
